Η δύναμη του web
Φυσικά η μεγαλύτερη εφαρμογή της επιστήμης της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών είναι ο Παγκόσμιος Ιστός (world wide web). Συγκεκριμένα, πέρα από τις δυνατότητες που μας παρέχει το internet, δεν μπορώ να βρω κάποια άλλη εξήγηση για την ανάγκη που αποκτήσαμε πρόσφατα όλοι μας, να βάλουμε έναν υπολογιστή στα σπίτια μας.
Εντυπωσιακός, είναι ο συνεχώς επιταχυνόμενος ρυθμός εξέλιξης του internet. Σκεφτείτε: πριν από 20 χρόνια παίζαμε Command & Conquer στα 386 μας. Με ένα ακριβούτσικο σειριακό μόντεμ μπορούσαμε να κάνουμε τα εξής στο web:
- Τίποτα.
ΟΚ, για να μη γίνομαι τελείως ισοπεδωτικός η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ απομακρυσμένων υπολογιστών προϋπήρχε (ARPANET), τα πρωτόκολλα επικοινωνίας, όμως δεν είχαν καμία σχέση με αυτό που έχουμε συνηθίσει σήμερα και η λίστα με τους χρήστες τους περιοριζόταν σε επαγγελματίες, επιστήμονες και χομπίστες-χάκερς.
Για να γίνω συγκεκριμένος, το 1994 λόγω του κρατικού μονοπωλίου ο μοναδικός λειτουργικός πάροχος για το web ήταν ο Ο.Τ.Ε. Μέσω του πειραματικού ISP server του ‘Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ’, οι ελάχιστοι υπολογιστές – πελάτες μπορούσαν να σερφάρουν στο (μετρημένο σε GB τότε) web. Πόσες σημερινές επιζήσαντες ιστοσελίδες μπορούσαν να δουν; Μία: το IMDB. Και αυτό ήταν όλο. Συγκριτικά με σήμερα, 20 χρόνια πριν, οι υπολογιστές δεν κάνανε ιντερνετικά τίποτα.
Μέσα στον ίδιο χρόνο πραγματοποιήθηκε η απελευθέρωση της αγοράς των τηλεπικοινωνιών. 37 εταιρίες πήραν άδεια παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και οι διαδικτυακές δυνατότητες των υπολογιστών αυξήθηκαν μέσω του ανταγωνισμού των επιχειρήσεων αυτών στη προσπάθεια να παρέχουν επιτέλους κάτι ουσιαστικό μέσα από τις διαδικτυακές υπηρεσίες τους.
Τότε, μπορούσες να 'άκούσεις' το Internet!
A brief history of web.
Η εικόνα του web άρχισε να προσεγγίζει μια σύγχρονη και σχεδόν οικεία εμφάνιση της το 1995. Το συγκεκριμένο έτος είδαμε την εμφάνιση τεσσάρων στοιχείων που συγκροτούν πολλά μέρη της σημερινής εμπειρίας στο internet:
- Δεκέμβριος 1994 – Αρχές 1995: Netscape Navigator
Ο Netscape Navigator. Οι χρήστες του λένε πως δεν έχουν δουλέψει ποτέ σε καλύτερο browser
Ο πρώτος πραγματικός browser έκανε δειλά δειλά την εμφάνιση του, ίσως χωρίς τους κατασκευαστές του να γνωρίζουν τίποτα για την επανάσταση επρόκειτο να φέρει. Οι νεότεροι από εμάς μπορεί να μην τον έχουμε ακουστά, αλλά για να καταλάβουμε τη σημασία του αρκεί να σκεφτούμε πως οι δύο πιο δημοφιλείς σημερινοί browser (Google Chrome, Mozilla Firefox) βασίζονται στον Netscape. Το ίδιο έτος εμφανίστηκε και το δεύτερο παράδειγμα – ο Microsoft Internet Explorer.
- Ιούνιος 1995: PHP 1.0
Αν και οι ιντερνετικές γλώσσες προγραμματισμού (σαν την perl) είχαν κάνει την εμφάνιση τους από τις αρχές τις δεκαετίας, τα standards της παντοδύναμης PHP άρχισαν να μπαίνουν από τον Ιούνιο του ’95. Οι πολλές CGI δυνατότητες και η ευκολία ενσωμάτωσης της γλώσσας σε ιστοσελίδες, της δώσανε από τότε μέχρι σήμερα το 39% όλων των ιστότοπων παγκοσμίως. Το παρασύνθημα: Η PHP είναι αυτή που σήμερα δίνει ‘ζωή’ στο internet.
- Νοέμβριος 1995: HTML 2.0
Η εμφάνιση των ιστοσελίδων άρχισε να μπαίνει σε διάταξη με την εφαρμογή του αυστηρού πρωτοκόλλου σήμανσης του HTML 2.0. Υπερσυνδέσεις προϋπήρχαν σαν concept από τη δεκαετία του 60(!), αλλά τα πάντα συγκεκριμενοποιήθηκαν με τους νέους πιο αυστηρούς κανόνες που περιλάμβανε η έκδοση 2.0 της μετέπειτα πιο διάσημης γλώσσας σήμανσης στο κόσμο.
- Δεκέμβριος 1995 – Ιανουάριος 1996: HTTP 1.0
Το σύγχρονο πρωτόκολλο επικοινωνίας του υπολογιστή μας με τον webserver που έχει την ιστοσελίδα που θέλουμε να δούμε, γεννήθηκε φυσικά μαζί με την ιδέα του world wide web το 1989. Η αρχική του, τότε εφαρμογή, χρησιμοποιούσε μόνο τη GET μέθοδο και ως εκ τούτου δεν έκανε και πολλά πράγματα. Με την τεκμηριωμένη έκδοση 1.0 του 1995, απέκτησε, σχεδόν, όλες τις δυνατότητες που έχει σήμερα (να σημειωθεί πως την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο το HTTP βρίσκεται ακόμα στην έκδοση 1.1).
Μπορεί να σημειωθεί επίσης πως το 1995 ο αριθμός των σημερινών ιστοσελίδων που μπορούσε να δει ένας χρήστης του internet αυξήθηκε σε τέσσερις. Τον Σεπτέμβριο του έτους έκανε την εμφάνιση του το ebay, ενώ νωρίτερα το web είχε καλωσορίσει yahoo και amazon.
Με αυτά λοιπόν τα τέσσερα χαρακτηριστικά άρχισε να παίρνει μορφή το, στα σπάργανα ακόμα τότε, web. Ας δούμε επί τροχάδην τα άλλα κομμάτια που συμπλήρωσαν το παζλ.
1996: Macromedia Flash και Java
Το έτος 1996 εμφανίστηκε το πλαίσιο ανάπτυξης που γέμισε, αργότερα, το web με video και παιχνίδια. Το 2005 με την εξαγορά της Macromedia απο την Adobe Systems πήρε τη γνωστή πλέον σε όλους μας ονομασία Adobe Flash.
Τον ίδιο χρόνο έκανε την εμφάνιση της η τεκμηριωμένη έκδοση 1.0 της Java. Αν και η Java είχε από τότε έναν cross-platform multi-role χαρακτήρα, βρήκε πάρα πολλές εφαρμογές στο internet, με πιο δημοφιλείς σήμερα τις πολλές δυνατότητές της JavaScript, γλώσσα-γέννημα της Java.
1997: Google, η απαρχή
Tο Google Search του 1998
Το internet δεν θα ήταν ποτέ ξανά το ίδιο. Όταν το σχεδίαζαν, ένα χρόνο πριν, μεταπτυχιακοί φοιτητές ακόμη, οι Larry Page και Sergey Brin, ονοματίζοντας το βάσει μιας ανορθόγραφης λεκτικής απεικόνισης του αριθμού googol (1 ακολουθούμενο απο 100 μηδενικά) δεν είχαν μάλλον ιδέα για το κατά πόσο θα άλλαζαν τον κόσμο. Το domain www.google.com καταχωρήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1997. Σήμερα δέχεται καθημερινά πάνω από ένα δισεκατομμύριο αιτήματα αναζήτησης. Ορίζει πλέον το πως μπαίνουμε στο Internet, το πως σερφάρουμε και το πως εκπροσωπευόμαστε στο web. Το μότο του google, don’t be evil μπαίνει σε όλο το internet όσο επεκτείνεται, ενώ η αναζήτηση ‘Is google God?’ εμφανίζει περίπου 1.5 δισεκατομμύρια αποτελέσματα.
1999: Napster
Το Napster σε Mac OS 9
Το 1999 η ιδέα του ελεύθερου διαμοιρασμού αρχείων πήρε domain και IP στη μορφή του Napster . Η ιδέα ήταν απλή; ανέβαζες και κατέβαζες μουσική σε ηλεκτρονική μορφή, μουσική που πριν ήταν αρκετά δύσκολο να αποκτήσεις. Οι δισκογραφικές βγάζανε αφρούς βλέποντας τα κέρδη τους να μειώνονται και με δικαιολογία τα πνευματικά δικαιώματα και με τη στήριξη κάποιων μεταλάδων ‘ρίξανε’ το Napster. Είναι όμως αδύνατο να σκοτώσεις μια ιδέα, κυρίως αν αυτήν κρύβεται στο internet. Οι πάμπολλες νέες εφαρμογές που ακολούθησαν (kazaa, limewire, bitTorrent) το αποδεικνύουν.
2001: Wikipedia
wikipedia, 2002. Η διεπαφή της έχει αλλάξει ελάχιστα, αντίθετα με τον αριθμό των λημμάτων
Η μεγαλύτερη εγκυκλοπαίδεια του κόσμου μπήκε στο web το 2001. Η ανοιχτή λογική συγγραφής και διόρθωσης τη γιγάντωσε γρήγορα και παγκόσμια. Το ελληνικό της τμήμα διατηρεί αυτή την ώρα περίπου 100,000 λήμματα. Στη χώρα μας ακόμα δεν την πολυσυμπαθούμε – μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό με μια απλή σύγκριση με την αγγλική που είναι γεμάτη από 4.5 εκατομμύρια λήμματα. Ούτως ή άλλως στο ελληνικό διαδίκτυο κυριαρχεί ο χαβαλές.
2003: PirateBay, WordPress και Broadband στην Ελλάδα(!)
Το 2003 ο ΟΤΕ εισήγαγε το Broadband internet στην ελληνική αγορά μέσω των ADSL πακέτων που προσέφερε. Το τότε αφάνταστα γρήγορο internet υποσχόταν πολλά, αλλά έκανε λίγα. Όπως έγραψε κάποτε το RAM, ‘…το DSL στην Ελλάδα είναι η μεγάλη αγανάκτηση και η μεγάλη παραπλάνηση’. Θα σχολίαζα και εγώ επί τούτου, αλλά θέλω να κρατήσω την εικόνα αυτού του blog κοσμία και δεν θα το κάνω.
Τον ίδιο χρόνο ‘ανέβηκε’ το πιο διάσημο site ανταλλαγής δεδομένων μέχρι σήμερα. Το ThePirateBay (TPB εν συντομία) παρέχει λινκς που ‘κλικάροντας’ τα κατεβαίνει στο pc μας ένα μικρό αρχείο που μας δείχνει το δρόμο για να συνδεθούμε με χιλιάδες άλλους υπολογιστές για να μοιραστούμε δεδομένα. Το TPB μας δημιούργησε και ένα μεγάλο ερώτημα: Μπορεί να πάει κάποιος στη φυλακή επειδή δημιούργησε μια ιστοσελίδα με μόνο περιεχόμενο λινκς προς άλλους, άσχετους με αυτή υπολογιστές; Αν θέλετε μια πιο σφαιρική εικόνα για το TPB θα σας πρότεινα ανεπιφύλακτα το TPB:AFK. Το TPB είναι το μεγαλύτερο σύστημα διαμοιρασμού αρχείων στον κόσμο και συνεχίζει να αναπτύσσεται.
Η αρχική σελίδα του wordpress.org το 2003
Το 2003 είχαμε και την πρώτη έκδοση του WordPress, του αγαπημένου μας CMS για ανάπτυξη ιστοσελίδων. Ευέλικτο, και λειτουργικό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με λίγη προσπάθεια ακόμα και από ερασιτέχνες για κατασκευή blog, μέχρι επαγγελματίες για να κάνουν θαύματα. Μέχρι σήμερα, το WordPress 3.8 έχει εγκατασταθεί σε πάνω από 20 εκατομμύρια υπολογιστές.
2004: Facebook, η χαρά του ‘ψώνιου’ μέσα μας
TheFacebook, 2004. Ήταν τόσο άδειο, που έκανες login και ένιωθες το ψύχος της μοναξιάς…
Το Facebook έκανε την εμφάνιση του 10 χρόνια πριν. Αν και του πήρε μια πενταετία να αποκτήσει ουσιαστικό, παγκόσμιο κοινό, σήμερα η πρόσβαση από μερικούς από εμάς σε αυτό είναι τόσο φυσική όσο η καθημερινή αγορά εφημερίδας μερικά χρόνια πριν. Εκτενέστερη αναφορά στο FB κάνουμε εδώ.
2005: Youtube
Youtube -2005 Άραγε λίγο photoshop, δεν μπορούσαν να κάνουν στο logo?
Αν και το video streaming προϋπήρχε στο web (metacafe, flickr), τίποτα δεν συγκρίνεται με το μέγεθος του περιεχομένου που παρέχει σήμερα το Youtube. Με όμορφη διεπαφή χρήστη και σωστό φιλτράρισμα ανάρμοστου περιεχομένου, το youtube τράβηξε τη προσοχή της Google η οποία το εξαγόρασε για 1.65 δισεκατομμύρια δολάρια. Το youtube έθεσε επίσης τα vlogs σαν στάνταρ μέθοδο διαμοιρασμού των σκέψεων των χρηστών του ίντερνετ (youtubers).
2006: Xbox 360 – Xbox Live
Όταν πριν από 20 χρόνια παίζαμε Super Mario World στο Nintendo, μάλλον δεν μπορούσαμε να φανταστούμε πόσες παραπάνω δυνατότητες μπορούσε να μας προσφέρει η κονσόλα μας πέρα από έναν υδραυλικό που χοροπηδούσε. Από το 2006, η Microsoft έχει φέρνει με το Xbox επανάσταση, όχι τόσο με του βαρετούς, επαναλαμβανόμενους τίτλους βιντεοπαιχνιδιών που κυκλοφορούν, αλλά με τις μεγάλες web δυνατότητες που δίνει η κονσόλα στο σαλόνι μας. Χαρακτηριστικά, το 360 κλείνει όλα τα video club στην Αμερική με το streaming που προσφέρει απο Hulu και Netflix.
2008: ACTA
Το 2008 εμφανίστηκε το προσχέδιο της συνθήκης ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement). Ένας από τους σκοπούς της είναι η εγκαθίδρυση ενός νομικού πλαισίου για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στο internet. Η ανάγκη των επιχειρήσεων θεάματος και διάθεσης προγραμμάτων για μεγαλύτερα κέρδη, ήρθε για πρώτη φορά σε σύγκρουση με το δικαίωμα της έκφρασης στο internet όπως και με το δικαίωμα του απόρρητου της επικοινωνίας. Τον Ιούλιο του 2012 το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο μέσω της πίεσης που δέχτηκε από τους μεγαλύτερους ιστότοπους που αναφέρονται και παραπάνω την καταψήφισε με ευρεία πλειοψηφία. Το internet κέρδισε.
Νομοθέτες της Πολωνίας διαδηλώνουν στη βουλή της χώρας κατά της ACTA
2008-σήμερα
Το web μεγαλώνει μέχρι σήμερα με συνεχώς επιταχυνόμενο ρυθμό. Είναι αρκετά ενδιαφέρων το ότι τη στιγμή που γράφω αυτές τις λέξεις συμβάλω στο να μεγαλώσει. Την επόμενη φορά που θα ποστάρετε κάτι στο Facebook σκεφτείτε πως, στηριγμένοι στους όμως αυτών των εξαιρετικών ανθρώπων που δημιουργήσανε όλες αυτές τις καινοτομίες, συμβάλετε, έστω και λίγο, στο να μεγαλώσει το web.
Τα τελευταία χρόνια, η αλλαγή δεν είναι και τόσο ευχάριστη. Η συνεχώς μεγαλύτερη ανάγκη για ασφάλεια στο web, μέσα από νέα πρωτόκολλα επικοινωνίας (https, Tor) μας δείχνει μια δυσμενή εικόνα από το μέλλον. Οι αποτυχία των κυβερνήσεων να ελέγξουν το ίντερνετ μέσα από νομοσχέδια (SOPA, PIPA, ACTA) δεν φάνηκε να τις πτοούν. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις από τον Edward Snowden φέρανε πανικό και προκατάληψη, αλλά και οργανωμένες κινήσεις για έναν λιγότερο σκοτεινό παγκόσμιο ιστό, χωρίς αράχνες.
Το μέλλον;
Το web έχει να μας δείξει πολλά πράγματα ακόμα. Νέες εφαρμογές και πρωτόκολλα σαν το Bitcoin ή το Flattr δείχνουν τον δρόμο για έναν πιο σημαντικό αντίκτυπο του web στη ζωή μας, ενώ η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία των 3D printers μας δημιουργεί ένα πολύ ενδιαφέρων ερώτημα: Τι θα γινόταν αν στο μέλλον πέρα από δεδομένα μπορούσαμε να ανταλλάξουμε και υλικά αγαθά;
Είναι πάντως εντυπωσιακό πως, μέσα σε μόλις 20 χρόνια, το web εξελίχθηκε από τη μεταφορά μικροσκοπικών κομματιών δεδομένων μεταξύ πανεπιστημίων, στρατιωτικών και κυβερνήσεων σε αυτή την γιγαντιαία οντότητα που μας περιβάλλει. Πήγαμε από αυτό σε αυτό. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία του πολιτισμού μας. Και αν δεν μπορούμε ακόμα να το θεωρήσουμε σαν κομμάτι της σύγχρονης ανθρώπινης εξέλιξης, είναι σίγουρα το δυνατότερο εργαλείο που κατασκευάσαμε ποτέ.
Μερικός χάρτης του internet το 2005, σύμφωνα με δεδομένα του opte.org
Πηγή χρονολογιών: wikipedia
