Ο όρος Διαδικτυακός Εκφοβισμός (Cyberbullying – Σάιμπερ Μπούλινγκ) αφορά τον εκφοβισμό, την απειλή, την ταπείνωση ή την παρενόχληση παιδιών, προ-εφήβων και εφήβων που δέχονται από συνομηλίκους τους μέσω της χρήσης του διαδικτύου, των κινητών τηλεφώνων είτε άλλων ψηφιακών τεχνολογιών.
[Στην περίπτωση που παρατηρηθεί εμπλοκή ενηλίκου χρησιμοποιούνται οι οροί Διαδικτυακή Παρενόχληση (Cyber-Harassement) είτε η Διαδικτυακή Παρακολούθηση (Cyber-Stalking)].
Τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν ένα ή περισσότερα παιδιά ή εφήβους στο Cyberbullying είναι πολλά. Ο θυμός, η απόγνωση, η εκδίκηση, η επιβολή ελέγχου, το αίσθημα της εξουσίας, η επιδίωξη της φήμης και η προσπάθεια αύξησης της δημοτικότητας τους, είναι μερικές από τις αιτίες που κάνουν τα νεαρά άτομα να «ξεσπάνε» με αυτόν τον απαίσιο και απαράδεκτο τρόπο σε συνομηλίκους τους. Σε πολλές περιπτώσεις όμως τα αίτια είναι πιο… απλά! Έχουν υπάρξει φαινόμενα διαδικτυακού εκφοβισμού που ξεκίνησαν «για πλάκα» ή επειδή κάποιος «βαριέται», για τη ψυχαγωγία δηλαδή των ατόμων που εκφοβίζουν. Εξάλλου, η πληθώρα των τεχνολογικών προϊόντων που έχουν στη διάθεσή τους τα παιδιά στις μέρες μας βοηθάει στη δημιουργία και στην εξάπλωση του φαινομένου.
Βάνια Φισούν, Κλινική Ψυχολόγος, M.Sc, υπ.διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Φλώρος, Ψυχίατρος Ενηλίκων, M.Sc, υπ.διδάκτωρ Α.Π.Θ Πηγή: Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, www.hasiad.gr
ΕΙΔΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ:
Υπάρχουν δυο είδη διαδικτυακού εκφοβισμού: 1) Απευθείας και άμεση «επίθεση» στο θύμα και 2) Έμμεση επίθεση και με τη συμμετοχή πολλών ατόμων (μέσω αντιπροσώπων)
Στην πρώτη περίπτωση (απευθείας επίθεση – Direct Attacks) η οποία είναι και η πιο συνηθισμένη, ο εκφοβισμός γίνεται συνήθως με τους εξής τρόπους:
– Αποστολή επαναλαμβανόμενων, απειλητικών ή υβριστικών γραπτών μηνυμάτων ή email ή μηνυμάτων τύπου ΙΜ (instant messaging)
– Κλέβοντας κωδικούς (passwords) από λογαριασμούς που διατηρεί το θύμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στον Η/Υ του με αποτέλεσμα να μην έχει καθόλου πρόσβαση στον Η/Υ και να γίνεται δημοσίευση – χωρίς φυσικά, να το γνωρίζει – άσεμνων φωτογραφιών, κειμένων ρατσιστικού περιεχομένου, κ.α.
– Δημιουργία blog, ενός online ημερολογίου δηλαδή, που το επισκέπτονται και το διαβάζουν πολλά άτομα και τυχόν δημοσίευση άσχημων και ταπεινωτικών σχολίων για κάποιον γίνεται ευρέως και γρήγορα γνωστή, καταστρέφοντας ή θίγοντας έτσι την υπόληψη του θύματος.
– Σε ιστοσελίδες, με την κατασκευή δηλαδή μιας ιστοσελίδας που θα έχει ως αποκλειστικό σκοπό τη δυσφήμιση του θύματος (το περιεχόμενο της θα αποτελείται από φωτογραφίες (κυρίως άσεμνες ή σε αμήχανες στιγμές), βίντεο ή δηλώσεις του ατόμου που πέφτει θύμα του εκφοβισμού)
Επιγραμματικά, να σας αναφέρουμε μερικούς ακόμα τρόπους direct attack στο Cyberbullying: Ψηφοφορίες στο διαδίκτυο (π.χ. με πόσους έχει κάνει σχέση η τάδε κοπέλα στο σχολείο μας;;), μέσω των online παιχνιδιών που περιλαμβάνουν και chat, στέλνοντας ιούς ή κάνοντας χάκινγκ στον Η/Υ του θύματος, δημιουργώντας ψεύτικα προφίλ σε chatrooms ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter κ.λπ.) προσποιούμενοι ότι είναι το θύμα.
Στη δεύτερη περίπτωση, τον έμμεσο εκφοβισμό ή το λεγόμενο εκφοβισμό μέσω τρίτων (Cyberbullying by Proxy), τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Οι θύτες βάζουν κάποιον άλλον να κάνει την άσχημη δουλειά τους. Είναι η πιο επικίνδυνη μορφή εκφοβισμού γιατί – σχεδόν, όλες τις φορές – περιλαμβάνει και τη συμμετοχή ενηλίκων! Υπήρξαν δε περιπτώσεις όπου οι ενήλικες που μπλέχτηκαν σε εκφοβισμό ΔΕΝ γνώριζαν ότι επρόκειτο για ανήλικο παιδί! Σε αυτήν την περίπτωση εκφοβισμού παρατηρείται το γεγονός ότι αυτός που εκφοβίζει κλέβει όλα τα στοιχεία του θύματος και έπειτα ξεκινάει ένας καταιγισμός δημοσιεύσεων (είτε μίσους, είτε άσεμνου περιεχομένου, είτε προσβολών σε γνωστούς και φίλους) και διαφόρων, προσωπικών ή μη, πληροφοριών του θύματος, με αποτέλεσμα το θύμα να γίνεται πολύ γρήγορα μισητό από όλους και εντελώς σοκαρισμένο και ανήμπορο να αντιδράσει. Δημιουργείται, κατά ένα τρόπο, μια αλυσιδωτή αντίδραση με τη συμμετοχή στον εκφοβισμό (άθελα τους ή ηθελημένα) και ενηλίκων αλλά και άλλων ατόμων που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα προέβαιναν σε τέτοιες κινήσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση ενός τέτοιου εκφοβισμού ήταν εκείνη της 19χρόνης Alyssa Funke η οποία δεν άντεξε άλλο την πίεση που δέχτηκε επί βδομάδες και αυτοκτόνησε τον περασμένο Απρίλιο. Μπορείτε να διαβάσετε εδώ την ιστορία της http://www.huffingtonpost.com/2014/05/22/alyssa-funke-suicide-porn_n_5373138.html ή εδώ http://www.dailydot.com/lifestyle/alyssa-funke-casting-couch-porn-suicide/
Η αυτοεκτίμηση του ατόμου που υφίσταται διαδικτυακό εκφοβισμό πλήττεται έντονα τόσο ώστε σε μερικές περιπτώσεις συνδέεται με το αίσθημα της ενοχής. Το άτομο αρχίζει να αναπαράγει αρνητικές σκέψεις και η επίδοση των κοινωνικών του ικανοτήτων μειώνεται σημαντικά. Κάποιες φορές, κυρίως κατά την εφηβική ηλικία, η αποχή από το σχολείο και από τις παρέες των συνομηλίκων αποτελεί προσωρινό καταφύγιο, ενώ ταυτόχρονα, η αυτοκτονία θεωρείται ως η μοναδική λύση στο πρόβλημα. Άτομα που δέχτηκαν έντονα διαδικτυακό εκφοβισμό ενδέχεται στο μέλλον να παρουσιάσουν μεγαλύτερη αστάθεια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις συνοδευόμενη από την κοινωνική απομόνωση.
Από την άλλη μεριά, οι εκφοβιστές τείνουν να είναι άτομα με έντονη αντικοινωνική συμπεριφορά, επιρρεπή στο αλκοόλ και απομονωμένα από τους συνομηλίκους. Μακροπρόθεσμα, αντιλαμβάνονται ότι ο εκφοβισμός δεν αποτελεί μορφή ικανοποίησης και αναγνώρισης, βιώνοντας έτσι έντονη προσωπική απογοήτευση.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
1) Αγνόηση ενοχλητικών μηνυμάτων. (Σε περίπτωση ωστόσο απειλών συνιστάται αναφορά των μηνυμάτων και λήψη προληπτικών μέτρων).
2) Αποκλεισμός του αποστολέα που στέλνει τα απειλητικά ή ενοχλητικά μηνύματα.
3) Αυστηρή προειδοποίηση ή σύσταση ή επίπληξη στον αποστολέα.
4) Αναφορά του περιστατικού στην Αστυνομία, είτε σε κάποια αρμόδια υπηρεσία της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
5) Αν το παιδί μας δείχνει σημάδια ότι εμπλέκεται μαζί με άλλους ή μόνο του, στον εκφοβισμό ενός άλλου παιδιού, η συζήτηση και η – ενδεχόμενη – απειλή ότι ίσως έτσι χάσει όλα τα τεχνολογικά του δικαιώματα [διακοπή παροχής ίντερνετ, λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απομάκρυνση των συσκευών του (tablet, Η/Υ, κινητό τηλέφωνο κ.α.)] ίσως να βοηθούσε στην πρόληψη του προβλήματος.
6) Αφήσαμε ως τελευταίο τρόπο αντιμετώπισης του διαδικτυακού εκφοβισμού, κάτι πάρα πολύ σημαντικό τόσο για τα θύματα όσο και για τους θύτες: ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ. Το να έχουμε πάντα ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας με τα παιδιά μας, είναι εξαιρετικής σημασίας, προκειμένου τα παιδιά να νιώθουν την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη να συζητήσουν μαζί μας οποιοδήποτε θέμα τα απασχολεί ή τα φοβίζει. Είναι, εξίσου, βασικό να τους εξηγήσουμε ότι, αν τους συμβεί κάτι δυσάρεστο, δε φταίνε τα ίδια και γι’ αυτό θα πρέπει να το αναφέρουν άμεσα σε εμάς. Ας είμαστε σε επιφυλακή για ενδείξεις ότι το παιδί έχει γίνει στόχος ηλεκτρονικού εκφοβισμού, π.χ. συναισθηματική αναστάτωση, αποφυγή φίλων, σχολείου, δραστηριοτήτων, πτώση επιδόσεων, έντονο άγχος, φόβος. Είναι σημαντικό να μην υποτιμήσουμε τα συναισθήματα του παιδιού, σκεπτόμενοι ότι το πρόβλημα δε λαμβάνει χώρα στο φυσικό περιβάλλον, καθώς το Διαδίκτυο αποτελεί πια μέρος της πραγματικότητας, ειδικά των νέων παιδιών, και οτιδήποτε συμβαίνει εκεί μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στη συναισθηματική και ψυχική τους υγεία. Εάν κάποιο παιδί είναι θύμα του ηλεκτρονικού εκφοβισμού, θα ήταν καλό να ερευνήσουμε εάν ο δράστης βρίσκεται στο κοντινό του περιβάλλον (π.χ. συμμαθητής, φίλος, γνωστός). 
Συχνά, ο θύτης είναι συμμαθητής ή φίλος, που για κάποιο λόγο θέλει να παρενοχλήσει, να γελοιοποιήσει, ή να εκφοβίσει το παιδί, ή που απλά το κάνει «για πλάκα» μην έχοντας συναίσθηση των πιθανών συνεπειών. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν καλό να μιλήσουμε άμεσα με τους γονείς του θύτη καθώς και με τη διεύθυνση του σχολείου. Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και πώς να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων. Ας διδάξουμε στα παιδιά ότι ανωνυμία στο Διαδίκτυο δε συνεπάγεται ανεύθυνη συμπεριφορά. Όλοι μας αφήνουμε ηλεκτρονικά ίχνη στο Διαδίκτυο, συνεπώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε ευγενικά, με κανόνες και με ηθική, όπως και στον πραγματικό κόσμο.
Πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/Διαδικτυακός_εκφοβισμός
http://stopcyberbullying.org/index2.html
http://www.saferinternet.gr/index.php
Το άρθρο μας με την μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα
